اغلب افراد ، آنچه برایشان در درجه اول اهمیت دارد ، زیبایی است و نه ایمنی ، آنها سعی می کنند رینگهایی بزرگتر، لاستیکهایی پهن تر و با دیواره کوتاه انتخاب کنند و صد البته رینگی را انتخاب می کنند که به سلیقه خودشان زیبا تر از بقیه باشد. عده ای دیگر فکر می کنند برای خارج نشدن از استاندارد خودرو نباید سایز رینگ را تغییر داد و فقط لاستیک را عوض می کنند و یا از رینگی با قطر مشابه استفاده می کنند ، عده ای دیگر اعتقاد دارند کوتاه کردن ارتفاع لاستیک ، خودرو را از استاندارد خارج می کند و پهن تر شدن لاستیک نیز چرخش فرمان را مشکل و مصرف سوخت را بالا می برد و بدین خاطر فقط به تعویض رینگ می پردازند. خوب باید دید کدامیک انتخاب درستی انجام می دهند؟ برای وارد شدن به این بحث ، ابتدا باید مختصری راجع به علائم درج شده روی لاستیکها بگویم. حتما شما تا حدودی با آنها آشنایی دارید ، برای مثال شماره زیر را بررسی می کنیم. حرف P مخفف Passenger و نشاندهنده سواری بودن خودرو است ، در این قسمت کدهای LT و T نیز وجود دارند که خارج از بحث ما می باشند و البته در اکثر لاستیکهای موجود در کشور اصلا این کد اولیه را نخواهید دید ،? عدد بعدی معرف پهنای لاستیک(Section Width) به میلیمتر است ، دو رقم بعد از آن نسبت ظاهری (Aspect Ratio) می باشد و نشاندهنده نسبت ارتفاع لاستیک (Section Height) به پهنای آن است بعبارت دیگر مشخص می کند که ارتفاع لاستیک چند درصد از پهنای آن است. در مثال بالا پهنای لاستیک ???و نسبت ظاهری ?? است پس ارتفاع لاستیک از فرمول زیر چنین بدست می آید.
( ??? / نسبت ظاهری) * پهنای لاستیک = ارتفاع لاستیک میلیمتر ???.?? = (???/?? ) * ??? حرف R نشاندهنده رادیال بودن لاستیک و عدد ?? قطر رینگ (Rim Diameter) را نشان می دهد ، عدد ?? نشاندهنده میزان بار قابل تحمل برای هر لاستیک میباشد که ?? معرف ??? کیلوگرم می باشد (وزن مربوط به هر عدد از جدول Load Index ها بدست می آید)حرف H نشاندهنده حداکثر سرعت مجاز برای آن لاستیک (Speed Symbol) است ، که طبق جدول زیر??? کیلومتر بر ساعت می باشد.( میزان بار ، سرعت مجاز و پهنای رینگ(Rim Width ) برای هر خودرو بر روی برچسب کناری داخل درب خودرو ( سمت راننده یا شاگرد ) نوشته شده.
این نکته نیز قابل ذکر است که روشهای دیگری نیز برای نمایش مشخصه های لاستیک وجود دارد اما متداول ترین آن همان شکل بالاست که به سیستم P متریک معروف است خوب پس تا اینجا فهمیدیم که نسبت ظاهری(Aspect Ratio) نشان دهنده ارتفاع لاستیک نیست و بعنوان مثال ارتفاع یک لاستیک ??/??? با یک لاستیک ??/??? متفاوت است. یکی از مهمترین شاخص ها در هنگام تعویض رینگ و لاستیک ثابت نگه داشتن قطر مجموعه رینگ ولاستیک در میزان استاندارد کارخانه است ، چرا که تغییر قطر کلی چرخ باعث ایجاد خطا در کیلومتر شمار و اخلال در نحوه تعویض دنده ها (خصوصا در خودروهای اتوماتیک) می شود و در خودروهای مجهز به ABS نیز در کار ECU اخلال بوجود می آورد و می توان گفت تنها مزیت در هنگام بزرگ تر شدن چرخ ، افزایش شتاب خودرو در حد ناچیزی است. برای کمک به ثابت نگه داشتن قطر چرخ در هنگام تعویض رینگ و لاستیک ، راهنمایی به نام PLUS در نظر گرفته شده و آنرا با واحدهای Plus1 ، Plus2 ،Plus3 و .... نامگذاری کرده اند که هر کدام نشانه افزایش ? اینچ به قطر رینگ میباشد و با استفاده از این راهنما در ازای افزایش قطر رینگ ، ارتفاع لاستیک ، کوتاهتر انتخاب می شود تا قطر کلی چرخ تا حد ممکن ثابت بماند. چگونگی عملکرد Plus ها را در شکل زیرمی بینید. بطور مثال اگر بخواهیم از رینگ ?? اینچی بجای ?? اینچی استفاده کنیم ، حتما باید ارتفاع لاستیک را به همان نسبت کاهش دهیم تا قطر کلی چرخ ثابت بماند ، فرض کنید لاستیکهای خودرویی 15/65/205 باشد و بخواهیم رینگهایی ?? اینچی بر روی آن نصب کنیم ، با محاسبات زیر می توان سایز لاستیک لازم برای این رینگ را بدست آورد ، بطوریکه قطر چرخ کمترین تغییر ممکن از حالت قبلی را داشته باشد. برای این کار ابتدا باید ببینیم قطر کلی چرخ اولیه چقدر است ، برای این کار ابتدا باید ارتفاع لاستیک را از فرمولی که در بالا گفته شد بدست آوریم و سپس آنرا ? برابر کرده و قطر رینگ را برحسب میلیمتر به آن اضافه کنیم. میلیمتر ???.?? = (???/??)*??? = ارتفاع لاستیک حال قطر رینگ را ابتدا به میلیمتر تبدیل وسپس به ? برابر ارتفاع لاستیک اضافه می کنیم. میلیمتر ??? =??.? *?? =قطر رینگ بر حسب میلیمتر میلیمتر ???.? =381+2*???.? =قطر چرخ پس قطر چرخ فعلی ???.? میلیمتر است ، حال می خواهیم رینگ ?? اینچی بکار ببریم ، ابتدا آنرا به میلیمتر تبدیل می کنیم. میلیمتر ???.? =??.? *?? و می دانیم که برای بدست آوردن ارتفاع مورد نیاز برای لاستیک جدید باید مراحل قبلی را برعکس انجام دهیم: میلیمتر ??? = ???.? - ???.? میلیمتر ???.? =? /??? =ارتفاع مورد نیاز برای لاستیک جدید حال باید انتخاب کنیم چه پهنایی برای لاستیکهای جدید مناسب تر است، و بوسیله آن Aspect Ratio را بدست آوریم ،??? و ??? را آزمایش می کنیم. با پهنای ??? عدد ??.? بدست می آید: ??.? =??? *?.??? =??? /???.? وبا پهنای ??? عدد ?? : ?? =??? *?.?? =???/???.?
میدانیم که در این رنج نزدیکترین Aspect Ratio ، به اعداد بالا ، ?? می باشد و ?? خطای کمتری دارد تا ??.? ، با این حساب می توان گفت در مجموع اگر از لاستیکهای ??/??/??? استفاده کنیم قطر چرخ تنها ?.? میلیمتر بزرگتر می شود که مقدار ناچیزی است. میلیمتر ???.?? =(???/??)*??? =ارتفاع لاستیک جدید میلیمتر ???.?=???.? +(?*???.??) =ارتفاع چرخ جدید میلیمتر ?.? =???.?-???.? = میزان اختلاف قطر دو چرخ اندازه بدست آمده یعنی ??/??/??? همان Plus 1 برای لاستیک ??/??/??? است و همیشه می توان گفت با افزودن ? اینچ به رینگ باید?? واحد از Aspect Ratio کم کرد و پهنای لاستیک را در مواردی ?? و در مواردی ?? میلیمتر افزایش داد (هر کدام Aspect Ratio نزدیکتری نسبت به قطر قبلی داشته باشد ، که البته بدلیل اینکه بزرگتر شدن ناچیز قطر چرخ بهتر از کوچکتر شدن آن است ، ?? میلیمتر پیشنهاد می شود) .با این کار ما به Plus1 رسیده ایم و برای رسیدن به Plus 2 باید همین مراحل را بر روی Plus 1 انجام دهیم، Plus های مختلف مثال قبل به صورت زیر خواهند بود: O.E= 205/65/15 Plus1= 215/55/16 Plus2= 225/45/17 Plus3= 235/35/18 دیدید که با بهره گیری از سیستم Plus می توان تا حد ممکن از بوجود آمدن تغییر در قطر چرخ جلوگیری کرد. مطلب قابل توجه دیگر پهنای رینگ است ، باید بدانید که برای داشتن استاندارد بهینه و فیت شدن دقیق لاستیک روی رینگ و داشتن هندلینگ بهتر باید در ازای افزایش هر ? میلیمتر پهنای لاستیک ، پهنای رینگ را ?.? اینچ افزایش داد ، البته میزان پهنای رینگ برای هر سایز لاستیک می تواند تا حدود ?.? اینچ که مقدار زیادی است در نوسان باشد ،این نوسان در راهنمای انتخاب پهنای رینگ مناسب برای لاستیکهای مختلف ، در آدرس http://www.arbabzadeh.com/~hooshnam/rim/rim_width.htm موجود است ، اما بهترین و مطمئن ترین پهنا ، میانگین اعداد موجود در آن سایت است که با فرمول افزایش ?.? اینچ به رینگ در ازای هر ? میلیمتر افزایش پهنای لاستیک نیز مطابقت دارد ،در سایت بالا مثلا برای سایز ??/??/??? رینگهایی با سایزی بین ?.? تا ?.? پیشنهاد شده که بهترین رینگ برای آن همان ?.? می باشد اما رینگهایی با قطر ?.? ، ? ، ? و ?.? نیز قابل مصرف میباشند. مساله مهم دیگر وزن رینگ و لاستیک است ، از آنجایی که این وزن شامل سیستم فنربندی خودرو نمی شود ؛ هنگام مواجه با دست اندازها و دیگر نارسایی های جاده ، فشار بیشتری به فنربندی خودرو وارد می کند. پس هر چه رینگ و لاستیک سبک تری داشته باشیم سواری بهتر و شتاب بیشتری خواهیم داشت ، پس حتی المقدور سعی کنید رینگ و لاستیک جدید از رینگ و لاستیک استاندارد خودرو سنگین تر نباشد.
طبق آزمایشی که بر روی یک خودروی Civic انجام گرفت ، ابتدا با رینگهای استاندارد ?? اینچی خود خودرو که وزنی برابر ??پاند داشتند ، آزمایشی انجام گرفت و اسب بخار خودرو ???.? بود ، اما با رینگهای آلیاژی ?? اینچی که وزنی برابر?? پاند داشتند ، اسب بخاری برابر با ???.? بدست آمد ؛ کاهش ?.? اسب بخار فقط با افزودن ?? پاند (مجموع ? چرخ) به خودرویی که بیش از ???? پاند وزن دارد ، مشخص کننده اهمیت وزن رینگ و لاستیک می باشد و علاوه بر آن باید ضربات محکم تر دست اندازها را نیز در نظر گرفت. مساله مهم دیگر چگونگی قرار گرفتن چرخ روی سیستم تعلیق است و یا به عبارتی ساده تر، برخورد بیرون زدگی چرخ با لبه گلگیر در سمت بیرونی و برخورد چرخ با متعلقات داخل گلگیر ، که باعث بروز مشکلاتی چون پارگی لاستیک و نچرخیدن کامل فرمان می شود ، بدیهی است که با بزرگ کردن بیش از حد لاستیک و رینگ با این مشکل مواجه خواهیم شد ، اما در مواردی با افزایش تنها ? سایز Plus به چرخ و یا حتی با خرید رینگی با سایز مشابه با رینگ اصلی نیز با این مشکل مواجه خواهیم شد و دلیل آن رعایت نشدن Offset در رینگ است . حال ببینیم Offset چیست ؟ فاصله بین وسط رینگ تا محلی از رینگ که بر روی دیسک پیچ می شود را Offset می گویند.? نوع مختلف Offset وجود دارد که در زیر می بینید.
· حالت Zero : زمانی است که محل پیچ شدن چرخها دقیقا در وسط رینگ قرار دارد · حالت Possitive : حالتی است که بیشتر خودروها و خصوصا خودروها ی دیفرانسیل جلو دارا هستند و در این حالت پهنای چرخ و خط فرضی وسط رینگ به سمت داخل گلگیر متمایل می شود و مزیت این نوع رینگها ، جلوگیری از برخورد لاستیک با لبه گلگیر و جلوگیری از فشار آمدن به بلبرینگ چرخ و پیچ های چرخ است. · حالت Negative : حالتی است که بعضی از رینگ های اسپرت دارا هستند و پهنای چرخ و خط فرضی وسط رینگ به سمت خارج خودرو متمایل است ، مزیت این نوع رینگها پهن تر شدن خودرو و پایداری بیشتر خودرو می باشد و بدلیل حالت تو رفته و قابلمه ای ، ظاهر زیبا تری نیز دارند ، اما عیب آنها ، فشار آوردن بر روی بلبرینگ چرخ ، فشار زیاد بر پیچهای چرخ و همچنین احتمال برخورد انتهای لاستیک به داخل گلکیر در هنگام پیچاندن فرمان و برخورد قسمت خارجی لاستیک با لبه گلگیر می باشد ،البته این معایب برای خودروهایی که به صورت استاندارد ، رینگهای Negative Offset داشته باشند وجود ندارد ، و فقط زمانی که جایگزین رینگ Possitive Offset می شوند پدید می آید. زمانی که میزان Offset از حالت استاندارد خارج شود ، تغییراتی در نحوه هندلینگ خودرو بوجود خواهد آمد و خصوصا Negative Offset ی که توسط کارخانه سازنده خودرو نصب نشده باشد ، باعث ایجاد مشکلات فنی زیادی خواهد شد. زمانی که از رینگی با سایز مشابه سایز قبلی استفاده می کنیم ، لازم است که Offset رینگ جدید ، دقیقا با Offset استاندارد برابر باشد اما زمانی که پهنای رینگ تغییر می کند ، دیگر مقدار Offset قبلی قابل قبول نیست و باید نسبت به میزان فضای موجود در پشت لاستیک ، همچنین فاصله تا لبه گلگیر و سایز لاستیک و رینگ و با فرمولهای خاص ، Offset مطلوب را بدست آورد ، با ورود به این http://toy4two.home.mindspring.com/offset.html سایت و داشتن قطر و Offset رینگ قبلی و جدید ، می توانید از میزان تمایل چرخ جدید به طرفین آگاه شوید. البته این مقدار باید همیشه بیشتر از مقدار قبلی باشد و سعی شود حتی المقدور تا جایی که فضا وجود دارد ، چرخ به داخل کشیده شود و از Negative Offset جلوگیری شود ، البته این کار تا زمانی ممکن است که به متعلقات سیستم تعلیق برخورد نکند. اما بطور کل Offset نباید بیشتر از ??? از حالت استاندارد کارخانه سازنده خودرو خارج شود. بطور کلی ، افزایش بیش از حد پهنای لاستیک ، با گیر کردن تایر به گلگیر و یا متعلقات داخلی چرخ و یا هر دو (بسته به میزان Offset) باعث پارگی لاستیک میشود ، همچنین باعث افزایش مصرف سوخت و انتقال بیشتر ضربات دست اندازها به اتاق می شود و استهلاک بیشتر و فرمان سفت تری را نیز سبب می شود ولی در عوض کنترل بهتری را در اختیار راننده قرار می دهد و در پیچها نیز بسیار راحت تر عمل می کند و برعکس لاستیکهای باریک تر کنترل کمتری دارند و در پیچها ضعیف تر عمل می کنند اما ضربات وارده را کمتر به اتاق منتقل می کند. از نظر ارتفاع لاستیک نیز، لاستیکهای دیواره کوتاه کنترل بهتری دارند و این بدین دلیل است که ارتفاع کمتر ، ارتعاش کمتری دارد و فرمان سریعتر و نرمتر ،فرمان می برد ، اما در زمینهای خیس کنترل خوبی ندارند ، در پایان لازم به ذکر است که تقریبا تمام لاستیکهای اسپرت دارای میزان تحمل فشار و عدد حداکثر سرعت(Speed Symbol) بالایی هستند اما با این حال همیشه در هنگام تعویض لاستیک این اعداد را با اعداد نوشته شده بر روی برچسب داخل درب خودرو چک کنید و همیشه از اعدادی بالاتر یا مساوی استفاده کنید و از خرید لاستیکهای با تحمل فشار کمتر و عدد حداکثر سرعت پایین تر خودداری کنید.
